Jak mózg sabotuje zdrowe nawyki? Neuroplastyczność i skuteczne strategie zmiany.

Przez lata pracy jako farmaceutka w aptece, rozmawiając z tysiącami pacjentów, często słyszałam jedno, powtarzane do znudzenia, zdanie: "Choroby po prostu przychodzą. Takie mam geny albo pecha, albo jestem stara/stary.”

To jest prawdziwa epidemia postawy: „Moje zdrowie to loteria i nie mam na to wpływu”.

Oczywiście, przyczyny większości chorób są znane, udokumentowane i dobrze opisane – tu nie ma dyskusji. Jednak wśród tych przyczyn jest często szereg czynników modyfikowalnych, czyli takich, które można zmienić. Na rozwój wielu schorzeń, zwłaszcza cywilizacyjnych, mają wpływ nasze codzienne wybory, zachowania, zaniedbania i odkładanie zdrowia na później.

Oddawanie kontroli: dlaczego uważamy, że nasze zdrowie to loteria?

Pytanie brzmi: czy nie oddajemy zbyt pochopnie odpowiedzialności za nasze zdrowie systemowi ochrony zdrowia i osobom wykonującym różne zawody medyczne?

Uwielbiamy połknąć tabletkę i liczymy na to, że lekarz i leki rozwiążą wszystkie nasze problemy zdrowotne. Odnoszę wrażenie, że odpowiedzialność za jakość życia i długość życia w dobrej kondycji oddajemy w ogromnym stopniu na zewnątrz.

Zrzucamy winę za nasze złe samopoczucie i choroby na brak czasu, pracę, geny, pecha, rodziców, dzieci czy system opieki zdrowotnej. Patrząc na statystyki chorób cywilizacyjnych, to jest największy błąd mentalny naszych czasów.

Tymczasem w zaleceniach wielu towarzystw naukowych, obok farmakoterapii, zawsze znajdziesz zalecenia niefarmakologiczne takie jak:

• więcej ruchu

• lepsza dieta

• kontrola stresu

• lepszy sen

To są zachowania i zdrowe nawyki, które zależą tylko od nas samych! Wdrożenie drobnych korekt może przynieść ogromne korzyści. Przede wszystkim da nam poczucie sprawczości. Kontrola jest w nas.

Ten artykuł jest właśnie o tym: że na nasze wybory, myśli i nastawienie naprawdę mamy wpływ. I to może mieć niebagatelny wpływ na nasze zdrowie i samopoczucie.

Cichy sabotaż: jak codzienne zaniedbania prowadzą do chorób cywilizacyjnych?

Jako farmaceutka wydawałam setki opakowań leków na nadciśnienie, cukrzycę, bezsenność... ale wiedziałam, że przyczyna problemów zdrowotnych nie leży w braku leku.

Często przyczyna leży w latach zaniedbań:

• nieprzespanych nocach,

• nadmiarze bodźców,

• przewlekłym stresie,

• diecie opartej na cukrze i przetworzonej żywności,

• braku ruchu.

I – co najważniejsze – w niewspierających myślach: nie da się, nie chce mi się, nie mam czasu, inni mają łatwiej... i tak można wymieniać bez końca. Brzmi znajomo?

Te ciche sabotaże sumują się latami i voila! Mamy choroby cywilizacyjne.

Stop! Czas odzyskać kontrolę. A narzędziem do tego jest Twój mózg.

Mózg jako Leniwy Dyrektor: neuroplastyczność i zasada oszczędzania energii

Twój mózg jest geniuszem, ale także... skrajnym leniuchem. Jego głównym celem jest przetrwać, zużywając jak najmniej energii. Mózg nie służy do myślenia, on służy do przetrwania.

Dlatego, zdecydowaną większość czasu, działa automatycznie, wykorzystując dobrze znane schematy i nawyki. ALE, nie jesteś na nie całkowicie skazany. Możesz je zmienić. Jak?

Tu wkracza magia neuroplastyczności, czyli zdolności mózgu do reorganizowania się, tworzenia nowych połączeń nerwowych i wymazywania starych.

Wyobraź sobie swój mózg jako miasto. Stare nawyki (fast food, klikanie w telefon, sięganie po alkohol, oglądanie seriali) to szerokie, utwardzone kilkupasmowe autostrady. Nowe, zdrowe nawyki (trening, medytacja, zdrowy posiłek) to ledwie widoczne, zarośnięte szutrowe ścieżki na obrzeżach miasta.

Wymaga to sporego wysiłku, zajmuje więcej czasu... Jednak jak będziesz się nimi przemieszczał codziennie, to w końcu droga stanie się szersza, aż w końcu będzie utwardzona, szeroka niczym autostrada.

Wniosek: Jeśli chcesz, by nowy nawyk był łatwy, musisz go ćwiczyć tak długo, aż z zarośniętej ścieżki stanie się równie gładką i szybką autostradą. Badania pokazują, że utrzymywanie skupienia na nowym zadaniu fizycznie zmienia strukturę kory mózgowej!

System 1 kontra system 2: kto rządzi Twoimi decyzjami o zdrowiu?

Teraz schodzimy do sedna problemu, posługując się koncepcją noblisty Daniela Kahnemana. Mamy dwa systemy myślenia, które decydują o naszych zdrowych nawykach:

• System 1 (automatyczny): Szybki, intuicyjny, emocjonalny. Odpowiada za 95% decyzji. Właśnie on każe ci sięgnąć po paczkę ciastek "bez zastanowienia". Działa na starych autostradach nawyków.

• System 2 (refleksyjny): Wolny, logiczny, analityczny. Wymaga wysiłku. Właśnie on myśli: "poczekaj, czy to jest zgodne z moim planem?" Jest odpowiedzialny za budowanie nowych autostrad (nawyków).

Sekret sukcesu? Wykorzystać System 2 do świadomego powtarzania czynności tak długo, aż staną się rutyną i przejmie je System 1.

Torowanie ideomotoryczne (tzw. priming): jak aktywować system 1 do działania?

Jeśli koncepcja systemów brzmi zbyt skomplikowanie, mamy prostszy mechanizm zwany torowaniem ideomotorycznym lub inaczej: primingiem.

Priming (torowanie) to fenomen, w którym zwykłe wyobrażenie sobie czynności aktywuje te same ścieżki nerwowe, co jej wykonanie. Pomyśl o sprincie i nagle podnosi Ci się ciśnienie. Wyobraź sobie, że przygotowujesz zdrowy obiad, zanim w ogóle wejdziesz do kuchni.

Badania nad torowaniem pokazują, że subtelne sygnały (np. obraz butów do biegania, przygotowany strój na siłownię, zdrowe przekąski widoczne na biurku) automatycznie uaktywniają System 1 i ułatwiają podjęcie akcji.

To jest twoje pole walki o zdrowe nawyki!

• Chcesz rzucić palenie? Usuń wszelkie "tory" (popielniczki, zapalniczki), które wywołują automatyczną reakcję Systemu 1.

• Chcesz się ruszać? Zostaw buty do biegania obok łóżka. Dajesz mózgowi "tor" do działania, zanim zdąży zaprotestować.

Podsumowanie: odpowiedzialność jest neuroplastyczna – zacznij zmieniać nawyki dziś!

Przestań wierzyć w mit, że choroby „przychodzą" w pewnym wieku. Choroby cywilizacyjne są często rezultatem lat małych, automatycznych decyzji.

Mamy wpływ na to:

• co jemy

• ile śpimy

• jak się ruszamy

• czy palimy i pijemy alkohol

• co scrollujemy

• jak rozładowujemy stres

• jakie myśli pielęgnujemy!

Wykorzystaj wiedzę o neuroplastyczności i automatyzacji, by budować świadome, zdrowe nawyki. Twój mózg jest gotów się zmienić. Potrzebuje tylko twojej decyzji i konsekwencji.

Gotów na zmianę? Przechytrz mózg z trenerem!

Wiesz już, jak działa mechanizm sabotażu i jak wykorzystać neuroplastyczność na swoją korzyść. Czasami jednak potrzebna jest konkretna strategia, wsparcie i pomoc w wytyczeniu tych nowych "autostrad nawyków".

Jeśli czujesz, że samodzielne wdrażanie zmian jest zbyt trudne, brakuje Ci konsekwencji lub po prostu chcesz, aby proces budowania zdrowych nawyków był szybszy i bardziej efektywny – zapraszam Cię na indywidualną sesję treningu mentalnego.

Wspólnie:

• zidentyfikujemy Twoje sabotażowe schematy myślowe (System 1).

• stworzymy skuteczne tory (priming) w Twoim otoczeniu.

• zaprojektujemy plan, który sprawi, że zdrowe nawyki staną się automatyczne.

👉 Kliknij tutaj, aby umówić się na sesję i odzyskać pełną kontrolę nad swoim zdrowiem!